ชาวมอญอพยพเข้าสู่สยาม
ชาวมอญอพยพเข้าสู่สยาม
ชุมชนริมแม่น้ำเจ้าพระยาในเขตเมืองสามโคก ส่วนใหญ่เป็นชุมชนชาวมอญที่อพยพโยกย้ายครัวเรือนมาจากเมืองเมาะตะมะ เพื่อหนีการข่มเหงของพม่าเข้าพึ่งพระบรมโพธิสมภารยังอาณาจักรกรุงศรีอยุธยา
พุทธศักราช ๒๒๐๒ พม่าเปิดศึกกับจีน ชาวมอญที่หนีการเกณฑ์ของพม่าได้พากันอพยพเข้ามาพึ่งพระบรมโพธิสมภารกษัตริย์กรุงศรีอยุธยานับหมื่น ตรงกับรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราชพระองค์ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ไปตั้งถิ่นฐานที่บ้านสามโคก ใกล้บริเวณวัดสิงห์ ปัจจุบันยังคงเหลือร่องรอยที่เป็นหลักฐานทั้งโบราณสถานและโบราณวัตถุในบริเวณพื้นที่แถบนี้
รัชสมัยสุดท้ายของกรุงศรีอยุธยาในแผ่นดินพระเจ้าเอกทัศน์ พุทธศักราช ๒๓๑๐ กรุงศรีอยุธยาได้รับความเสียหายอย่างมาก พระเจ้าอลองพญากวาดต้อนผู้คนไปยังพม่าจำนวนมาก เมืองสามโคกจึงกลายเป็นเมืองร้างไประยะหนึ่ง
ในสมัยต่อมา พระเจ้ากรุงธนบุรีทรงกอบกู้เอกราชและทรงตั้งบ้านเมือง ณ กรุงธนบุรี สามโคกก็ยังคงเป็นเมืองชายพระราชอาณาจักรของกรุงธนบุรีและยังคงมีชุมชนที่หนาแน่นไปด้วยชาวมอญ จนกระทั่ง พุทธศักราช ๒๓๑๗ พระยาเจ่ง เจ้าเมืองอันตรัน เป็นหัวหน้าและตละเสี้ยงตละเกล็บ กับพระยากลางเมืองพร้อมด้วยพวกมอญอพยพหนีการปราบปรามมอญจากพม่าเข้ามาพึ่งพระบรมโพธิสมภารสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ไปตั้งบ้านเรือนอยู่ที่ปากเกร็ดและเมืองสามโคก ทรงแต่งตั้งพระยาบำเรอภักดิ์ครั้งกรุงเก่า ซึ่งเป็นเชื้อสายมอญให้เป็นที่พระยารามัญวงศ์ มียศเสมอ จตุสดมภ์ เรียกว่า “จักรีมอญ” เป็นหัวหน้าควบคุมกองมอญทั่วไป ส่วนพระยามอญและพวกหัวหน้าก็ทรงแต่งตั้งให้มียศศักดิ์ เป็นข้าราชการทุกคน